Lezen is ontzettend belangrijk voor de ontwikkeling van een mens. Niet alleen kinderen moeten lezen, ook volwassenen zouden er eigenlijk een dagelijkse routine van moeten maken. Waarom? Nou, wat dacht je van het verscherpen van je geest, vergroten van kennis, ontwikkelen van empathie, verlichten van stress, verbeteren van kritisch denken, bevorderen van slaap, vermindering van cognitieve achteruitgang, etc.
Nu denk je misschien, hoe gaan zij de overstap van waarom iemand moet lezen naar motieven in een boek maken? Nou, door simpelweg te laten zien dat je door die kennis over motieven een verhaal beter kan begrijpen. Dat betere begrijpen zal nog eens een extra stimulans geven aan een aantal voordelen die we net benoemden. En zo niet, dan heb je straks alweer 1000 woorden in dit artikel gelezen, waardoor alsnog van een aantal van die voordelen kan profiteren (flauw hè?).
Definitie van motieven
First things first, we zullen je eerst vertellen wat een motief nou eigenlijk is. In de basis kan je uitgaan van het volgende:
‘Motieven zijn terugkerende elementen, symbolen of ideeën in een verhaal die een diepere betekenis dragen en bijdragen aan de ontwikkeling van het plot en de karakters.‘
Let wel dat een motief niet-symbolisch is. Daarnaast is een motief eigenlijk niets minder dan een element waardoor je als lezer op het spoor wordt gezet van waar het boek over gaat. Zo weet je bijvoorbeeld waar het verhaal zich afspeelt en dat het al is gebeurd, dus in het verleden plaatsvindt.
Een opheldering over het thema
Hmm. Dus een motief maakt onderdeel uit van een thema, maar een thema bestaat niet per definitie uit dezelfde motieven? Ja! Dat is inderdaad zo. Thema’s zijn algemene onderliggende concepten of ideeën die het verhaal overkoepelen. Daarentegen zijn motieven specifieke, herhalende elementen die deze thema’s illustreren en versterken. In bepaalde zin maakt het dus onderdeel van elkaar uit, al begrijpen we dat het verwarring oplevert.
Verschillende motieven
Misschien wordt het wat duidelijker als we de verschillende motieven aan je zullen uitleggen. In principe worden er in de literatuur drie, soms vier soorten motieven aangeduid. We zetten ze voor je op een rijtje:
- Abstracte motieven:
zijn, dûh, abstract. Dat houdt in zin in dat het motief niet letterlijk aan je wordt voorgelegd, maar dat je die zelf moet afleiden en er een betekenis aan kan geven. Denk hier een beetje aan verschillende gevoelens en emoties, zoals liefde, eenzaamheid, rouw en eeuwigheid. - Leidmotief:
Een leidmotief is een element dat letterlijk keer op keer terugkomt. Denk aan een kleur, symbool, handeling, zinsdeel, voorwerp of een specifieke zin. Het vertelt vaak de eigenschap van een personage, zoals een handeling die hij altijd op een specifiek moment uitvoert, maar dat hoeft niet. - Grondmotief:
Ten derde het grondmotief, ook wel de visie van een roman die je in één zin kan formuleren. De grondmotieven kunnen voor meerdere personen verschillend zijn. Als je dus een grondmotief formuleert, formuleer dan ook waarom dat zo is. - Klassiek motief:
De klassieke motieven slaan op, jawel, klassieke elementen die we van vroeger uit kennen. Denk aan motieven zoals die in sprookjes plaatsvinden, maar ook aan de verhalen uit zoiets als de Griekse oudheid.
Aan de hand van bovenstaande motieven poppen er ongetwijfeld al een aantal motieven omhoog van het boek dat je nu aan het lezen bent, nietwaar?
De functie van een motief
Eigenlijk is de functie van een motief relatief simpel. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om dieper in te gaan op de psychologie en emoties van de personages. Als lezer ervaar je een beter begrip van hun drijfveren en ontwikkeling. Ook zal het enige symboliek creëren, wat bijvoorbeeld naar voren komt door de abstracte motieven. De complexe ideeën worden toch wat toegankelijker voor de lezer.
Misschien wel de belangrijkste functie van het motief, is dat een motief vaak fungeert als bindmiddel die verschillende verhaallijnen samenbrengt. Er ontstaat een gevoel van eenheid en samenhang, dat niet zou bestaan zónder de motieven. Althans, dat durven we niet met honderd procent zekerheid te zeggen, maar je begrijpt ongetwijfeld waar we op doelen.
Identificeren van een motief
Voor het identificeren van een motief, dien je eigenlijk best bewust bezig te zijn met wat je leest. Dat is soms lastig, omdat een verhaal je op zo’n manier meesleept, dat je eigenlijk volledig in het verhaal bent gezogen en niet op dat soort dingen let. Vaak zie je dat er bij boekbesprekingen en dergelijken, een boek of delen daarvan tweemaal wordt gelezen. Je zal zien dat je ineens dingen opvallen, die je voorheen niet waren opgevallen. Wat is de wereld van het lezen toch wonderlijk, nietwaar? En oh ja, een boek dat is geschreven met het overmatig gebruik van motieven, is over het algemeen niet goed. De lezer wordt dan namelijk te veel afgeleid van het hoofdplot en dat is jammer.
Conclusie
Motieven spelen een essentiële rol in het vormgeven van boeiende en betekenisvolle verhalen. Door bewust gebruik te maken van motieven, kunnen schrijvers verhalen creëren die resoneren met het publiek en een blijvende indruk achterlaten. Je daagt de lezer uit en inspireert hem, omdat je diepere lagen van betekenis en complexiteit hebt toegevoegd. Nou ja, we hopen dat je er wat wijzer van bent geworden en de kennis hebt vergaart naar waar je op zoek was. Lees de blog gerust nog een keer, om er zeker van te zijn dat je het trucje volledig doorhebt!